medigraphic.com
ENGLISH

Cirugía Cardiaca en México

ISSN 2448-5640 (Impreso)
Diario Oficial de la Sociedad Mexicana de Cirugía Cardiaca, A.C., y del Colegio Mexicano de Cirugía Cardiovascular y Torácica, A.C.
  • Mostrar índice
  • Números disponibles
  • Información
    • Información general        
    • Directorio
  • Publicar
    • Instrucciones para autores        
    • Envío de artículos
  • medigraphic.com
    • Inicio
    • Índice de revistas            
    • Registro / Acceso
  • Mi perfil

2025, Número 2

<< Anterior

Cir Card Mex 2025; 10 (2)


Miguel Servet: descubriendo los secretos de la circulación pulmonar

García-Villarreal OA
Texto completo Cómo citar este artículo 10.35366/119673

DOI

DOI: 10.35366/119673
URL: https://dx.doi.org/10.35366/119673
Artículos similares

Idioma: Ingles.
Referencias bibliográficas: 44
Paginas: 62-72
Archivo PDF: 4035.48 Kb.


PALABRAS CLAVE

historia, Miguel Servet, Michael Servetus, circulación pulmonar, teología, siglo XVI.

RESUMEN

El siglo XVI, una época marcada por la convulsión y el cambio, fue testigo de un importante avance en el campo de la anatomía y medicina. Fue en este periodo cuando la disección de cadáveres humanos, hasta entonces considerada un acto impío y prohibido por el Santo Oficio Inquisitorial, comenzó a ser aceptada como una herramienta fundamental para el estudio del cuerpo humano. Este nuevo enfoque permitió a los anatomistas y médicos de la época, como Andreas Vesalio, realizar importantes descubrimientos que sentarían las bases para la medicina moderna. Entre estos avances destaca especialmente el descubrimiento de la circulación sanguínea, realizado por William Harvey en 1628, que revolucionaría la comprensión del funcionamiento del cuerpo humano. Sin embargo, es sorprendente que muy pocos historiadores y estudiosos de la Medicina hayan destacado el importante descubrimiento de la circulación pulmonar realizado por el médico español Miguel Servet en 1553. Es posible que esto se deba a que su descripción de la circulación pulmonar se encontraba inserta en el libro V de su obra teológica "Christianismi Restitutio", lo que podría haber restado visibilidad a su campo de contribución en el campo de la medicina. No obstante, es fundamental reconocer el papel pionero de Servet en la comprensión de la circulación sanguínea y su influencia en los descubrimientos posteriores de Harvey. A continuación, nos enfocaremos en la figura protagónica de Miguel Servet, un personaje clave en la historia de la medicina y teología. En este artículo exploraremos su vida, su obra y sus contribuciones significativas, destacando especialmente su papel como pionero en la descripción de la circulación menor o pulmonar.


REFERENCIAS (EN ESTE ARTÍCULO)

  1. Palacios SJM. A propósito del lugar de nacimiento y origen familiar de Miguel Servet. Revista de Ciencias Sociales del Instituto de Estudios Altoaragoneses 1979;87:263-75.

  2. Servet M. -Instituto de Estudios Sijenenses [Internet]. [Michael Servetus Institute] [Biography]; [Consultado el 3 de Febrero de 2025]. Disponible en: https://www.miguelservet.org/servetus/life.htm

  3. Peters E. Heresy and Authority in Medieval Europe. Philadelphia: University of Pennsylvania Press; 1980. Compelle Intrare: The Coercion of Heretics in the Theodosian Code, 438. Book XVI; p. 45-6.

  4. Servet CM. Historia Hispánica. Real Academia de la Historia. [Consultado el 3 de Febrero de 2025]. Disponible en: https://historia-hispanica.rah.es/biografias/42329-miguel-servet-conesa

  5. Miguel Servet, el médico ejecutado por sus ideas; Historia National Geographic [Internet]. [Consultado el 3 de Febrero de 2025]. Disponible en: https://historia.nationalgeographic.com.es/a/miguel-servet-medico-ejecutado-por-sus-ideas_14725

  6. Ferreira B. Estudios sobre Miguel Servet (VII). Zaragoza: I. E. S. Miguel Servet. Zaragoza, España; 2015. Servet en Basilea. 1530.; p. 53-4.

  7. Servet M. De Trinitatis erroribus. Seltzer J, Ed. Haguenau, Alsacia-Estrasburgo (Francia).1531. Biblioteca Digital Hispánica. Biblioteca Nacional de España. https://bdh.bne.es/bnesearch/detalle/bdh0000122129.

  8. Servet M. Dialogorum de Trinitate. Seltzer J, Ed. Haguenau, Alsacia-Estrasburgo (Francia),1532. Biblioteca Digital Hispánica. Biblioteca Nacional de España. https://bdh.bne.es/bnesearch/detalle/bdh0000121653.

  9. Obra de Miguel Serveto. DIALOGORUM DE TRINITATE LIBRI DUO. De Iustitia regni Christi, capitula quatuor. per Michaelem Servet, alias Reves, ab Aragonia Hispanus, (Haguenau, 1532). Impresa por Johann Setzer. Contexto histórico. Instituto de Estudios Sijenenses Miguel Servet. [consultado el 3 de febrero de 2025]. Disponible en: https://www.miguelservet.org/oldmiguelservet/obra.htm#trinitatis

  10. Villanueva M (Servet M). Claudii Ptolemaei Alexandrini geograghicae enarrationis libri octo. Officina Melchioris et Gasparis Trechsel Fratrum (eds), Lugduni (Lyon). 1535. Universidad de Sevilla. [Consultado el 03 de febrero de 2025]. Disponible en: https://idus.us.es/items/d6524363-ecd5-4d1c-b329-4f3852c09a65/full.

  11. Wust S. Le docteur Jean Guinter d'Andernach, médecin strasbourgeois, de la Renaissance et la Peste. Hist Sci Med. 1987;21(1):43-8. [French].

  12. Drizenko A. Les Institutions Anatomiques de Jean Guinter d'Andernach (1487-1574), et André Vésale (1514-1564) [The Anatomy Institutions of Jean Guinter d'Andernach (1487-1574), and André Vésale (1514-1564)]. Hist Sci Med. 2011;45(4):321-8. [French].

  13. Lorenz SM. Estudios sobre Miguel Servet (IV). Zaragoza, España: Zaragoza: I.E.S. Miguel Servet; 2009. Sebastian Casteillo y Miguel Servet por la libertad de conciencia.; p. 66.

  14. Alcalá A. Estudios sobre Miguel Servet (I). Zaragoza, España.: Zaragoza: I.E.S. Miguel Servet.; 2004. Introducción; p. 164.

  15. Verdú Vicente FT. Astrología y Hermetismo en Miguel Servet. Capítulo V: Michaelis Villanovani in Quendam Medicum Apologetica Discrepatio pro Astrologia. Universitat de Valencia. Servei de Pubicacions.Valencia. España; 2003. p. 364.

  16. Puerto SF. Miguel Servet (1511-1553). La Leyenda del Perseguido. Boletin Real Acad Hist [Internet]. 2022;219(1):29-61. Disponible en: https://www.rah.es/wp-content/uploads/2022/07/Miguel-Servet-1511-1553.-La-Leyenda-del-Perseguido_Francisco-Javier-Puerto.pdf

  17. Villanovano M. Syruporum universa ratio ad Galeni censuram. París (France), 1537.

  18. De la Parra A. Estudios sobre Miguel Servet (VII). Zaragoza: I. E. S. Miguel Servet. Zaragoza, España; 2015. Aproximación a la Doctrina completa de los jarabes de Miguel Servet. p. 109-146.

  19. Martínez GMC. Estudios sobre Miguel Servet (III). Zaragoza, España: Zaragoza:I.E.S. Miguel Servet; 2008. Tras los pasos de Servet: Paisejes Sonoros I; p. 3.

  20. Verdú VFT. Astrología y Hermetismo en Miguel Servet. Capítulo V: Michaelis Villanovani in Quendam Medicum Apologetica Discrepatio pro Astrologia. Universitat de Valencia. Servei de Pubicacions.Valencia. España; 2003. p. 128.

  21. Verdú VFT. Astrología y Hermetismo en Miguel Servet. Capítulo V: Michaelis Villanovani in Quendam Medicum Apologetica Discrepatio pro Astrologia. Universitat de Valencia. Servei de Pubicacions.Valencia. España; 2003. p. 105.

  22. Serveto MV. In quendam medicum Apologetica discrepatio pro Astrologia. Paris, 1538.

  23. Verdú Vicente FT. Astrología y Hermetismo en Miguel Servet. Capítulo V: Michaelis Villanovani in Quendam Medicum Apologetica Discrepatio pro Astrologia. Universitat de Valencia. Servei de Pubicacions.Valencia. España; 2003. p. 93.

  24. Corral JL. El Médico Hereje. Editorial Planeta. Barcelona, España. Primera edición; 2014. p. 209.

  25. Villanovani M (Servet M). Bibila Sacra ex Santis Pagnini Translaitione. Lyon; 1542.

  26. Villanovani M (Servet M). Biblia sacra ex postremis doctorum vigiliis. Gaspard Trechsel. Lyon (Francia); 1542.

  27. Vollanovani M (Servet M). Biblia Sacra cum glossis interlinari et ordinaria, Nicolai Lyrani postilla et moralitatibus, Burgensis additionibus, et Thorungi replicis... Omnia ad Hebraicorum et Graecorum fidem iam primum suo nitori restituta, et variis scholiis illustrata. Lyon (Francia); 1545.

  28. MSV. Christianismi Restitutio. De Trinitate Divina Lieber Quintus, in quo agitur de Spiritu Sancto. (Libro Quinto de la Divina Trinidad, en el que se trata del Espíritu Santo). Delfinado de Vienne (Francia); 1553. p. 168-175. Biblioteca Digital Hispánica. Biblioteca Nacional de España. [Consultado el 3 de febrero de 2025]. Disponible en: http://bdh-rd.bne.es/viewer.vm?id=0000041850.

  29. West JB. Ibn Al-Nafis, the pulmonary circulation, and the Islamic Golden Age. J Appl Physiol (1985). 2008;105(6):1877-80. doi: 10.1152/japplphysiol.91171.2008.

  30. El Tatawi MD. Der Lungenkreislauf nach el Koraschi. Wortlich Iibersetzt nach seinem Kommentar zum Teschrih Avicenna (Medical dissertation). Freiburg, Germany: University of Freiburg, Germany; 1924.

  31. González EF. Miguel Servet y los impresores lioneses del siglo XVI [Tesis doctoral en Internet]. Universidad Nacional de Educación a Distancia (España). Escuela de Doctorado. Programa de Doctorado en Historia e Historia del Arte y Territorio; 2107. p. 212-215. Disponible en: https://e-spacio.uned.es/entities/publication/dc1b090b-6f5f-4dae-aba3-52ab5c6ced0c

  32. Christianismi Restitutio; La Web de la Ciudad de Zaragoza. Ayuntamiento de Zaragoza [Internet]. [Consultado el 3 de Febrero de 2025]. Disponible en: https://www.zaragoza.es/contenidos/servicios-sociales/personas-mayores/reactivate/christianismi-restitutio.pdf

  33. Corral JL. El Médico Hereje. Editorial Planeta. Barcelona, España. Primera edición; 2014. p. 24.

  34. Sarton G. Galen of Pergamon. Lawrence: University of Kansas Press, Lawrence, Kansas.; 1954. 125 p.

  35. Galen. Selected Works. World's classics. Singer PN, editor; Singer PN, traductor. Michigan: Oxford University Press; 1997, p. 448.

  36. Campohermoso RO, Soliz SR, Campohermoso RO, Zúñiga CW. Galeno de Pérgamo. "Príncipe de los Médicos". Rev Cuad. 2016;57(2):84-93.

  37. Galeno. Claudij Galeni Pergameni De anatomicis administrationibus libri nouem [Internet]; [Consultado el 03 de Febrero de 2025]. Disponible en: https://gredos.usal.es/handle/10366/126052?show=full

  38. Mavrodi A, Paraskevas G. Mondino de Luzzi: a luminous figure in the darkness of the Middle Ages. Croat Med J. 2014;55(1):50-53. doi: 10.3325/cmj.2014.55.50.

  39. Ghosh SK. Human cadaveric dissection: a historical account from ancient Greece to the modern era. Anat Cell Biol. 2015;48(3):153-169. doi: 10.5115/acb.2015.48.3.153.

  40. Mondino DE' Liuzzi [Internet]. Unibo.it. [citado el 12 de febrero de 2025]. Disponible en: https://www.unibo.it/en/university/who-we-are/our-history/famous-people-and-students/mondino-de-liuzzi.

  41. Flourens P. A history of the discovery of the circulation of the blood. Rickey, Mallory & Company. Cincinnati, US; 1859.

  42. Harvey W. Exercitatio Anatomica de Motu Cordis et Sanguinis in Animalibus. Frankfurt. 1628. [Internet]; [Consultado el 03 de febrero de 2025]. Disponible en: https://www-rarebookroom-org.translate.goog/Control/hvyexc/index.html?_x_tr_sch=http&_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=es&_x_tr_hl=es&_x_tr_pto=tc

  43. Martínez Royo P. Estudios sobre Miguel Servet (VII). Zaragoza: I. E. S. Miguel Servet. Zaragoza, España; 2015. Miguel Servet, reo de herejía. Apuntes de un jurista; p. 90-1.

  44. Alcalá A. Miguel Servet: Vida, muerte y obra. La lucha por la libertad de conciencia. Documentos. Prensas Universitarias de Zaragoza y otros. Zaragoza, España. 2003. p. 252.




Figura 1
Figura 2
Figura 3
Figura 4
Figura 5
Figura 6

2020     |     www.medigraphic.com

Mi perfil

C?MO CITAR (Vancouver)

Cir Card Mex. 2025;10

ARTíCULOS SIMILARES

CARGANDO ...